GENAR Araştırma Başkanı İhsan Aktaş ile yaklaşan seçimler ve partilerin oy oranlarını konuştuk. İlgiyle okuyacağınızı umuyoruz.

Egeli Haber: Seçime kısa bir süre kaldı. Sizin de yaptığınız araştırmalar vardır. Nasıl görüyorsunuz şu andaki siyasi atmosferi?

Aktaş: Siyasi atmosfere baktığımızda şöyle bir ilginçlik var. Normalde seçimlere girilirken ana muhalefet partisi siyasi iktidarı zorlar. Eğer bir oy kayması varsa iktidar partisi oy kaybeder ve ikinci parti yani iktidarın alternatifi parti oylarını artırır. Bu seçimin belki de en ilginç tarafı Cumhuriyet Halk Partisi oylarını artıramıyor. Hatta Türkiye geneline bakacak olursak yerel seçimlerde CHP’nin oyları yüzde 29 civarındaydı. Bu Türkiye genelinde 25.5 e inmiş gözüküyor. AK Parti yerel seçim oylarına yakın duruyor. Fakat genel seçime göre baktığımızda AK Parti de de bir oy kaybı var. Yüzde 49-50 bandından yüzde 46-48 bandına gerileme var. Başka bir ilginçlik te bir önceki seçime göre baktığımızda oy artıran iki parti var. HDP ile MHP oy artırıyor. Fakat toplamda hareketliliğe baktığımızda 4-5 puanlık bir hareketlilik görüyoruz. 2-3 puan AK Parti den, 2-3 puan CHP’den bu partilere gidiyor. Aslında her seçimde her partiden her partiye oy gider. Büyükten küçüğe, küçükten büyüğe oy gider. Bu seçimde de bütün hikaye 5 puan üzerinde dönüyor.  Bu ortada olan 5 puanı kim paylaşacak. İşte kararsızlar, kürt seçmen, türk seçmen, yeni kentli sınıf, orta sınıf derken bütün bu bir aylık kampanya bu 5 puanı oluşturan  gruplar üzerine yapılıyor. Bu seçimin ilginç görüntüsü 2. Parti oy artıramıyor.

E.H.: Son günlerde HDP’nin oy patlaması yapacağı ve barajı aşacağı da konuşuluyor. Bu konuda siz ne düşünüyorsunuz?
Aktaş: HDP bir duraklama dönemine girdi. Yani seçim beyannamesi açıklanana kadar, adaylar ortaya çıkana özellikle CHP seçim beyannamesini açıklayana kadar HDP de bir hareketlilik ve yükselme vardı. HDP yüzde 9 sınırında bir patinaj yapmaya başladı. HDP’nin de bütün hikayesi bu yüzde 9’u 10 yapabilecek mi, yapamayacak mı? Bizim araştırmamız da 9.2 lik bir görüntü vardı. Bugünde uluslararası bir bankanın araştırmasını görme fırsatım oldu. Onda da çıkan sonuç bizim GENAR’ın araştırması gibi yüzde 9 civarında.
E.H.: HDP’de olası bir yükseliş MHP’yi nasıl etkiler?
Aktaş: Şimdi HDP ile MHP birleşik kaplar kanunu gibi hareket ediyor. MHP’nin çalışmasına gerek yok. HDP konuşuldukça, tartışıldıkça MHP oy alıyor. Onunda bizim son yaptığımız araştırma da oranı 15.9 gibi çıktı. Baktığınız zaman aslında seçimden bugüne çok fazla bir oy hareketliliği yok.
E.H.: Saadet Partisi ile Büyük Birlik Partisi’nin ittifakı nasıl bir sonuç oluşturdu? Şu andaki durumu nasıl gözüküyor?
Aktaş: İttifak kendini farkettirdi. Şu anda 2.5 bandında ittifakın bir oyu var. İttifak AK Parti den ve MHP’den oy alıyor. Zaten ikisinin toplamında 1.8 bir oy oranı vardı. Birleşmeyle bu oylarda biraz artış oldu.
E.H.: Eldeki veriler pek fazla bir değişiklik olmayacağını gösteriyor. Sizin verilerinize göre CHP yerinde sayıyor, AK Parti de de 3-4 puanlık bir düşüş var gibi görünüyor.
Aktaş: Yok CHP’de de kısmi bir düşüş var. AK Parti de de kısmi bir düşüş var. MHP ve HDP de ise kısmi bir yükseliş var.
E.H.: Önümüzdeki süreçte bu oranlarda bir değişiklik olabilir mi?
Aktaş: İstanbul’da yapılan bir araştırma da AK Parti’nin ivmesini yukarıya doğru döndürdüğü görülüyor. Yani yerel seçimden daha yüksekte AK Parti’nin oyu. İstanbul’da belirleyicidir aslında. Bir de hesaba katılmayan yurtdışı oyları var. Yurtdışından böyle AK Parti’nin tam bir puanlık, HDP’nin de 0.20 – 0.30 puanlık bir oyu gözüküyor. Bu iki parti etkilenir ayrıca yüzde yarımlık ta Saadet Partisi’ne oy gelebilir. Dolayısıyla yurtdışı seçmenlerini +1 olarak koymak lazım.
E.H.: Peki İzmir ile ilgili elinizde bir araştırma var mı?
Aktaş: İzmir de yine aslında Türkiye’nin benzeri olur. MHP ve HDP’de 2 şer puanlık bir yükseliş var. AK Parti ve CHP de ise o oranda düşüş var. İzmir Türkiye’ye göre daha az oy hareketliliğinin olduğu bir şehir. Saadet ve BBP’nin de etkisi olmadığı için izmir’de eski seçim tekrarlanacak gibi. Tabi 12 Haziran’ın faktörleri farklıydı. Yani saikleri farklıydı. Darbe girişimleri, AK Parti’nin oyunu zirvenin zirvesine zorladı. Bizim araştırmalarımızda yüzde 48 çıkıyordu. 50 bandında bir oy aldı ki sınırları en üst düzeyde zorlamıştı. Bir de o dönemde ekonomi de çok iyiydi.
E.H.: Yalnız şu anda ekonomi de bir sıkıntı var. Bu seçim sonuçlarını ne derece de etkiler?
Aktaş: Ekonomi de bir durgunluk var. Buda oyları biraz etkiliyor. Ama şöyle düşünün 12 yıldır iktidarda olan bir parti seçime gidiyor hala konuştuğumuz konu “önceki seçime göre 2 puan mı aşağı da alacak, 3 puan mı?” bu başarıdır. Aslında anormallik biraz da burada. Demek ki 10-12 yıllık süre zarfında Ana Muhalefet Partisi halka kendisinin iktidar olacağına inandıramamış. Bu süreci boş geçirmiş gözüküyor, 10 yıllık bir tecrübe biriktirememiş gözüküyor. Eğer iyi bir tecrübe birilktirmiş olsaydı şu anda sonuç daha farklı olabilir di.
E.H.: Siyasi partiler seçim beyannamelerini açıkladı. Beyannamelerde vaatlerin öne çıktığı görülüyor. Bu vaatler ne derece etkili oluyor?
Aktaş: Vaatlerden asgari ücret değil de emekliler meselesi etkili oldu. Yani CHP’nin 2 maaş vermesi. AK Parti’nin tartışmaya geç katılması emeklilerle ilgili. Bir de bazen şöyledir aslında CHP’nin vaadinin etkili olma şansı yoktu. AK Parti eliyle markalaştı. Yani “ kaynağı nerden bulacaksınız?” sorusunu sorması AK Parti için biraz acemilik olarak algılandı. Yoksa CHP topluma sesini çok rahat duyurabilen bir parti değil, etkileyen  de bir parti değil. AK Parti’nin tartışmaya tersten girmesi anlaşılmasını sağladı.
E.H.: Daha önceki seçimlerde gündemi AK Parti belirliyordu şimdi sanki iddialara cevap verme durumunda kalmış gibi.
Aktaş: Seçimin başında öyle başladı. Ancak şimdi AK Parti gündemi belirleyecek hale geldi. CHP biraz erken yoruldu gibi bir hava var. Bir de Kılıçdaroğlu’nun vaatlerinde bir şey Bir bayma durumu sözkonusu  ben geçende baştan sona bir programını izledim. “yok mu isteyen” tarzında sana şunu vereceğim, yok mu isteyen tarzında . Bir de mesela asgari ücrete değiniliyor. Emeklilere de zam vermek bütçe ile ilgili bir şey. Siyasi parti karar verip emeklilere zam verebilir. Mesela işsizliği nasıl düşüreceğine dair siyasi partilerin bir projesi yok. MHP’nin de yok HDP’nin de yok. Mesela hangi üretim argümanlarını devreye sokacak, devleti hangi alanlarda büyütecek te hemen işsizlik düşecek. Var olan maaşlıya zam vermek bütçe dengeleri ile ilgili bir şey.  Fakat işsizler ordusunu ne yapacaksınız? O konuda kimsenin bir şey dediği yok.