İzmir’in sanat gündemini belirleyen, Ege Üniversitesinin köklerinden ve geleneklerinden gelen güçle düzenlediği “EgeArt Sanat Günleri”, Cumhuriyetin 100’üncü yılında “Vefa” konseptiyle onuncu kez kapılarını EÜ Atatürk Kültür Merkezinde sanatseverlere açtı. EgeArt Sanat Günleri kapsamında Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı’nın desteği ile açılan “Lozan Mübadilleri Fotoğraf Sergisi”nde Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın Milli Mücadele zaferinden sonra Türk-Yunan hükümetleri arasında imzalanan Mübadele Anlaşması sonucunda mübadeleden etkilenen kişilerin fotoğrafları yer aldı. Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Necdet Budak da sergiyi ziyaret ederek sergi hakkında bilgi aldı.

Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Tasnif ve Araştırma Hizmetleri Dairesi Başkanı Ahmet Şahin “Devlet Arşivleri Başkanlığı olarak “Vefa” konseptiyle Cumhuriyetin 100. Yılı etkinlikleri kapsamında düzenlenen bu büyük organizasyonu biz de Lozan Antlaşmasındaki Mübadiller bölümü ile pekiştirmek istedik” diye konuştu.  

Antlaşmanın ayrıntılarına dair bilgi veren Şahin; “Günümüzün de en büyük sorunu göçlerdir. Lozan’da da mübadele dediğimiz ikili anlaşmalar çerçevesinde göç anlaşması yapıldı. Bu anlaşma 12 maddelik bir programla Türkiye-Yunanistan arasında gerçekleşti. Türkiye’deki Rumlar Yunanistan’a; Yunanistan’daki Müslümanlar ve Türkler Türkiye’ye gelecek şeklinde yapıldı. 1912’den itibaren gelen her iki tarafın mübadil sayılmasının da bu antlaşmadaki özel bir maddedir. Mübadiller çok zor şartlar altında Yunanistan’dan Türkiye’ye Türkiye’den Yunanistan’a göç etmek zorunda kaldılar. Cumhuriyetin temelleri atılırken Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti bu insanların haklarını gözetmek zorundaydı. Yunanistan’da bulunan göçmenler sadece Türkler değildi. Müslüman tüm unsurlar da bu göçten etkilendiler. Bu kadar yoğun ve hızlı bir göç transferinin tek bir devletin üzerine kalmaması ve İslam camiası ve Müslüman devletlerinde bu göçte desteğini sağlamak isteyen Mustafa Kemal Paşa TBMM Hükümeti adına tüm İslam âlemine yardım ve destek için bir bildiri yayınladı. Ancak gerekli desteği alamayan Mustafa Kemal Paşa seyr-ü sefain idaresi ile kiralık gemiler, vergi muafiyetleri, her tür sağlık, yemek ve sosyal destekler sağlanarak Anadolu’ya göçleri sağlandı. Her bir fotoğraf karesi bir göç dramını anlatırken belgeler de bunun ispatı olarak bu sergide gövde bulmuştur. Fotoğraflardaki her toplu ve tekli kimseler İzmir Limanına gelen başta İzmir ve iç bölgelere gönderilen soydaşlarımızdır. Cumhuriyetimizin ilan belgesi ile başlayan sergi Cumhuriyete göç eden soydaşlarımızın belgeleri ve fotoğraflarıyla hikaye bulmuştur” şeklinde açıklamada bulundu.

“Fotoğrafları yer alan kişiler 80 yıl önce İzmir’de birlikte yaşadılar”

Sergide sergilenen eserlerin hakkında konuşan Başkan Ahmet Şahin, “Burada sergilenen belgelerin arasında;  hangi gemilerin olduğu, insanların hangi şekilde getirildikleri ve mübadeleye dair şikâyetlerini görebileceksiniz. Burada bulunan en önemli unsurlar defterlerdir. Bu defterlere ailelerin fotoğrafları koyuluyor. Bu defterlerin içinde toplu fotoğrafların yanı sıra tek kadın ve erkek fotoğrafları da yer alıyor. Kadınların olduğu fotoğraflarda aile reisi öldüğünden dolayı kadın aile reisi olarak fotoğraflarda yer alıyor. Bizler bu fotoğrafların eski dokusunu bozmadan sizlere sunmaya çalıştık. Defterlerde yer alan fotoğrafların sahiplerinin bilgileri kişisel veri olması nedeniyle kullanılmamıştır. Lakin şu an İzmir’de yaşamakta olan herkes bundan 70-80 yıl önce bu fotoğraftaki kişilerle beraber yaşadılar, komşuluk yaptılar, alış-verişte bulundular. Aslında İzmir’i yaşadılar” dedi.